Graham Masterton

Graham Masterton powiedział kiedyś, że postać Jima Rooka posiada cechy charakteru, którymi on sam się wyróżnia. Luzackie podejście do życia, poczucie humoru, zamiłowanie do literatury, otwartość wobec ludzi i otaczającego świata – to tylko niektóre te cechy. Cechy, którymi Rook epatuje od pierwszej części cyklu „Rook” aż po część… szóstą, czyli „Ciemnię”. Inaczej sprawa ma się z najnowszą powieścią ze wspomnianej serii: „Złodziejem dusz”, która właśnie ujrzała światło dzienne za sprawą wydawnictwa Albatros. W tejże części bohater jest inny, co natychmiast rzuca się w oczy i stanowi nie lada zagwostkę. Dlaczego Rook się zmienił i w jaki sposób? I czy Masterton wciąż tworzy tego bohatera na swoje podobieństwo? Ot, pytania! Na ostatnie, niestety, nie znam odpowiedzi, ale nad dwoma poprzednimi można otwarcie podyskutować.

Tryskający humorem, przesympatyczny nauczyciel języka angielskiego w szkole dla dzieci z lekka zacofanych społecznie w „Złodzieju dusz” ani nie tryska humorem ani nie jest zbytnio sympatyczny, a już na pewno nie okazuje „dobrego serca” uczniom w swojej klasie. Co zadziwia, jest opryskliwy, nierzadko chamski i kompletnie umęczony swoją robotą. To pierwsza rzecz, na jaką zwróciłem uwagę w tej skądinąd przyzwoitej książce. Zadziwiające jest to, w jaki sposób Rook zwraca się do swoich uczniów oraz jaką postawę przyjmuje wobec posady nauczyciela. Krótko mówiąc: zdaje się mieć to wszystko w pompce. Jeszcze w „Ciemni” jawił się jako zupełnie inny facet. Teraz coś go wyraźnie gnębi i choć w powieści tak naprawdę nie rysuje się konkretna odpowiedź, co jest przyczyną takiego stanu rzeczy, wiemy przecież, że kolejne części serii już powstają i pozostaje czekać na „wyjaśnienia”. Masterton zastosował swego rodzaju trik? Puścił oczko do czytelnika? Miejmy nadzieję, bo takie, a nie inne zachowanie Rooka jest co najmniej zastanawiające.

Zacząłem od kwestii postawy bohatera, gdyż dręczy mnie ona niemiłosiernie. Rook nie jest już tym samym człowiekiem. Z jednej strony chciałoby się rzec, że to szkoda, a z drugiej… Z drugiej potrafię to zrozumieć. W końca facet mógł wreszcie pęknąć, podłamać się, czy wręcz zwyczajnie wypalić w pracy. Zmiana została podkreślona ostentacyjnie, chyba ciut za bardzo, dlatego też przez pewien czas czytelnik może czuć się oszołomiony. Szybko jednak wir niesamowitych wydarzeń nakazuje skoncentrować się na fabule. A ta jest oryginalna i przewrotna.

Oto bowiem nasz bohater pierwszego dnia roku szkolnego rozjeżdża swojego kota Tibblesa. Tak, Tibblesa! Ale o tym za moment…

Kot powraca. Żywy. W formie prezentu od pewnego koreańskiego demona, który ukazuje się Rookowi pod postacią kobiety o lisim pysku. Niedowierzając, nauczyciel znów wszedł w posiadanie pupila, ten jednak nie do końca okazuje się być normalnym futerkowym stworzeniem.

Tymczasem jedna z uczennic Rooka popełnia samobójstwo kładąc się pod koła kosiarki. Inna wiesza się na sali gimnastycznej. Coraz więcej uczniów w klasie Rooka zaczyna zastanawiać się nad sensem swego życia. A raczej bezsensem. Tylko jedna osoba zdaje się wiedzieć „o co w tym wszystkim chodzi” – nowy uczeń Rooka, Koreańczyk Kim Dong Wook.

Rook orientuje się, że coś dziwnego dzieje się z rzeczywistością i z… czasem. A ten raz cofa się, raz przyśpiesza, znowu cofa, przyśpiesza… Popadamy w obłęd, a kiedy nasz bohater w pewnym momencie staje się osiemdziesięcioletnim staruszkiem, można doznać wstrząsu. Pozytywnego, jak najbardziej.

Zakręcona fabuła plus dobre dialogi (choć niepozbawione trochę drażniących kolokwializmów) świadczą o dobrej formie pisarza. Obawiałem się, że „Złodziej dusz” mnie nie zaskoczy, być może dlatego, że poprzednia książka Mastertona: „Duch ognia”, na którą czekałem z nadzieją, że okaże się nawiązaniem do najlepszych powieści pokroju „Wyklętego” i „Podpalaczy ludzi”, ostatecznie nie spełniła moich oczekiwań.

„Złodziej dusz” jak najbardziej je spełnił pomimo, iż sama postać bohatera uległa gwałtownej metamorfozie. Niemniej stare, dobre pióro Mastertona jest w tej książce wyraźne, klimat odpowiedni, a i zakończenie niezłe, choć bardziej pasowałoby do krótszego opowiadania, niż pełnowymiarowej powieści. Nawiasem mówiąc, szkoda, że „Złodziej dusz” nie jest dłuższy, bo potencjał ma, a kilka fragmentów aż prosi się o to, by je rozbudować.

Wróćmy jeszcze na moment do wspomnianego kota Tibblesa. Otóż, dlaczego w pierwszych sześciu tomach Tibbles to kotka, a w siódmej nagle staje się kotem… nie wiem. Z pewnością nie jest to wina tłumacza, gdyż w pewnym momencie bohater podkreśla, że posiada kota, nie kotkę. Czyżby Masterton zapomniał, że Tibbles… nie ma jaj? Zdarzało się już wcześniej pisarzowi mylić pewne fakty, jak choćby wprowadzać do powieści bohaterów, którzy we wcześniejszych częściach cyklu stracili życie (tak było w przypadku Amelii Crusoe w serii „Manitou”), ale zmiana płci kota, który w sześciu książkach non stop jawi nam się jako futrzasta dama??? Cóż, jeśli w kolejnej części „Rooka” Tibbles powróci, to mam nadzieję, że nie jako obojnak!

Autor recenzji: Robert Cichowlas
Wydawnictwo: Albatros
Rok wydania: 2011
Liczba stron: 272
Format: 12,5 x 19,5
Ocena recenzenta: 7/10

Czy oparzyliście się kiedyś gorącą wodą, rozgrzanym olejem z patelni, albo płomieniem, zapalając zapalniczkę czy zapałkę? Jeżeli tak, to mniej więcej wiecie jaki temu towarzyszy ból, a gdy jest to groźniejsze niż zwykłe poparzenie widzieliście, że w tym miejscu robi się blizna. Teraz wyobraźcie sobie, jak musi czuć się człowiek, który płonie żywcem… Nieprzyjemne uczucie, nieprawdaż? A co pomyślicie, gdy powiem Wam, że niektórzy bohaterowie książki „Podpalacze ludzi” Grahama Mastertona postanawiają samemu się podpalić? To już zupełnie jest nie do pomyślenia. A jednak…

Pewna kobieta oblewa się benzyną i spala przed restauracją McDonalda w gorący, kalifornijski dzień, przez co zmienia się życie Lloyda Denmana, narzeczonego ofiary. Główny bohater książki nie może w to uwierzyć, przecież z Celią, bo tak ma na imię spalona, mieli wziąć ślub, mieć gromadkę dzieci i stworzyć wspaniałą, kochającą się rodzinę, bez zmartwień, kłótni, cieszącą się każdym dniem spędzonym razem. A jednak…

Lloyd nie dając wiary zdarzeniu postanawia dowiedzieć się więcej, a zupełny zbieg okoliczności sprawia, że trafia na pewną rzecz, tajemnicę, którą Celia skrywała nie tylko przez nim, ale również przed znajomymi i rodzicami, którzy chociaż prawdopodobnie nie żyją, pojawiają się w życiu Denmana, podobnie jak Otton, o którym Lloyd na razie nic nie wie, ale niedługo osoba ta obróci jego życie o 180˚.

Autor wyśmienicie prowadzi akcję książki. Od pierwszego rozdziału coś się dzieje, a powieść nie traci przy tym na klimacie, który bucha z książki niczym płomień. Gorąco tutaj, aż można się spocić, bo Masterton świetnie opisuje upalne lato w Kalifornii, nie przynudzając przy tym zbędnymi opisami. Temperatura wzrasta nie tylko przez ogień wydobywający się z kart powieści, ale również przez erotyczne opisy, których w książce jest niemało. Uznać by można, że przez nie powieść  jest nazbyt perwersyjna, ale tak nie jest, wszystko jest bowiem zgrabnie uzasadnione.

Bohaterowie wydają się żywi i prawdziwi. Osobiście najbardziej przypadł mi do gustu Tony Express, niewidomy, dwunastoletni chłopak o niebywałej inteligencji i ciętym języku, a zmartwieniami Lloyda przejmowałem się razem z nim, aż do samego zakończenia powieści, które nie dość że jest zaskakujące, to napisane z rozmachem. Dosłownie smakowałem każdego słowa, przy czym nie raz poparzyłem sobie język.

Jest to pierwsza przeczytana przeze mnie książka Grahama Mastertona, ale wiem, że powrócę do tego autora nieraz w przyszłości. A jeżeli chcecie się dowiedzieć co łączy muzykę Wagnera, III Rzeszę, salamandry i naprawdę dużą ilość płomieni, sięgnijcie po tę powieść, a się nie sparzycie. A może jednak…?

Sześć lat przyszło nam czekać na siódmy już tom przygód Jima Rooka, nauczyciela w West Grove Community College. Kiedy pojawiły się pierwsze informacje o powrocie Grahama do cyklu „Rook”, fani pisarza wstrzymali oddech, zwłaszcza że szósty tom odstawał poziomem od swoich pięciu fantastycznych poprzedników. Jak na ich tle wypada „Złodziej dusz”?

Jim Rook się zmienił i to bardzo. Trudno mi było odnaleźć w nim cechy doskonale mi znanego osobnika, którego losy śledziłem z uwagą od tomu pierwszego. Bohater ma 35 lat, chociaż kiedy zadebiutował w powieści „Rook” miał lat 34, a jak pamiętamy, każdy kolejny tom zaczynał się od nowego roku szkolnego, co powinno postarzyć Jima do ponad czterdziestki. Do tego stał się cyniczny i złośliwy, a nawet w pewien sposób chamski i tak właśnie odnosi się do trudnej młodzieży, którą uczy. Wprawdzie nadal czuje się za nich odpowiedzialny, jednak zaginęła gdzieś więź pomiędzy nim a nimi. Do tego wszystkiego Rook stał się kobieciarzem, z głową wypełnioną kosmatymi myślami. Przejawia także skłonności do romansów, co zaowocowało niespotykaną dotąd w cyklu sceną seksu. Na domiar złego jego kotka w tajemniczy sposób zmieniła płeć, stając się… kotem Tibbles. Trudno jednak orzec czy to błąd pisarza, czy tłumacza.

Zimny prysznic wynagradza zgrabnie skonstruowana fabuła. Tym razem Jim jadąc do pracy przejeżdża przypadkiem Tibbles(a) zabijając go na miejscu. Pomimo rozpaczy Rook zjawia się w klasie, by poznać nowych uczniów. Jeden z nich, Koreańczyk Kim Dong Wook, przychodzi na lekcję spóźniony, przynosząc nauczycielowi prezent – wiklinowy kosz, a w nim żywego i nietkniętego kota. Cudowne zmartwychwstanie przypisuje koreańskiemu demonowi płci żeńskiej o imieniu Kwisin, która przekazuje go Jimowi rzekomo w dowodzie wdzięczności. Zszokowany Jim zaczyna podejrzewać, że Kim będzie powodem jego nowych kłopotów i nie myli się. Uczniowie z klasy Rooka zaczynają za sprawą tajemniczych wizji tracić sens życia i próbują targnąć się na swoje życie. Odrzucone przez innych bogów dusze samobójców są znakomitą pożywką dla Kwisin, która raz występuje pod postacią kobiety, a raz wielkiego, pokrytego szczeciną potwora z rogami i o żółtych ślepiach. Oczywiście tylko Jim może ją zobaczyć, oraz powstrzymać. Tym razem jednak pojawienie się potwora w pobliżu nauczyciela nie będzie przypadkowe. Kim skrywa powiem tajemnicę sprzed lat, która jest w bezpośredni sposób powiązana z Rookiem.

„Złodziej dusz” odcina się niestety od poprzednich części cyklu, nie posiadając żadnych nawiązań do wydarzeń z poprzednich tomów. Uczniowie Jima raczej statystują i nie posiadają żadnej głębi, a Rook jakby nie jest sobą. Książka jest bardzo krótka, posiada minimalną ilość opisów i jest oparta raczej na dialogach, które w większości wypadają bardzo dobrze i naturalnie. Samobójstwa nastolatków są dobrze opisane, powieść jest klimatyczna i świetnie się ją czyta, jednak zniknęła gdzieś magia starych horrorów Brytyjczyka. Zaryzykowałbym stwierdzenie, że to nie ten sam Jim Rook i to nie ten sam Graham Masterton. Od strony technicznej trudno się do czegokolwiek przyczepić, książkę można połknąć w jeden wieczór, jednak lepiej obroniła by się ona będąc oddzielną powieścią, niż kolejnym tomem znanego i  lubianego cyklu. Chciałbym, żeby kolejny, zapowiedziany już tom przygód nauczyciela, nawiązał bardziej do poprzednich części. Może już czas na prequel?